Nghẽn cổ chai PC là gì? Cách kiểm tra và khắc phục đơn giản

Nghẽn cổ chai PC là gì?- Bottleneck là nguyên nhân chính khiến cho các anh em đang chơi game mà gặp phải tình trạng giật lag. Mặc dù cấu hình máy tính khủng nhưng vấn đề này sẽ rất khó chịu cho các gamer. Khóa Vàng sẽ chỉ ra những nguyên nhân và cách khắc phục hiện tượng nghẽn cổ chai PC ngay trong bài viết này nhé!

1. Nghẽn cổ chai PC là gì?

Nghẽn cổ chai PC (hay bottleneck) là hiện tượng một linh kiện trong hệ thống máy tính không thể đảm nhiệm công việc của mình với tốc độ như các linh kiện khác, dẫn đến việc cản trở hiệu năng toàn bộ hệ thống. Điển hình nhất, hiện tượng này thường xuất hiện khi có sự mất cân đối trong hiệu năng giữa CPU và VGA, hai thành phần quan trọng ảnh hưởng đến trải nghiệm game. 

Thông thường, hiện tượng nghẽn cổ chai PC chỉ thấy ở những hệ thống máy tính tự lắp ráp, chứ không thường xuyên gặp ở máy tính xách tay do các nhà sản xuất đã tiến hành nghiên cứu và lựa chọn linh kiện sao cho hài hòa, nhằm tránh mất cân đối hiệu năng.

Còn có một số tình huống khác khi mà hiện tượng "nghẽn cổ chai" cũng có thể xảy ra. Ví dụ, nếu RAM của bạn không đủ lớn để chứa tất cả các dữ liệu cần thiết cho một ứng dụng hoặc game cụ thể, thì điều này có thể làm chậm toàn bộ hệ thống. Tương tự, ổ đĩa cứng (HDD) hoặc ổ đĩa thể rắn (SSD) cũng có thể trở thành điểm nghẽn nếu chúng không đủ nhanh để truy cập và/hoặc ghi dữ liệu.

Trên thực tế, bất kỳ linh kiện nào trong máy tính cũng có thể trở thành điểm nghẽn nếu chúng không thể theo kịp với các linh kiện khác. Đây là lý do tại sao việc lựa chọn linh kiện phù hợp khi xây dựng máy tính là rất quan trọng để đảm bảo hiệu năng được tốt nhất.

2. Nguyên nhân máy tính bị nghẽn cổ chai

Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng "nghẽn cổ chai" PC hay bottleneck thường xuất phát từ sự không cân đối trong hiệu suất của các thành phần phần cứng trong hệ thống máy tính, đặc biệt là giữa CPU và VGA.

Khi chơi game, CPU và VGA là hai thành phần chính ảnh hưởng đến hiệu năng chơi game. CPU hoạt động như một bộ não dựng kịch bản cho những khung cảnh trong game, trong khi VGA vẽ ra những kịch bản này thành hình ảnh chúng ta thấy trên màn hình. Khi hiệu suất giữa CPU và VGA không cân đối, nghẽn cổ chai sẽ xảy ra, dẫn đến giật lag, xé hình khi chơi game.

Đặc biệt, nếu CPU yếu hơn VGA, tốc độ tạo kịch bản của CPU sẽ chậm hơn tốc độ vẽ của VGA, khiến VGA phải đợi CPU hoàn thành dựng kịch bản. Điều này khiến cho CPU hoạt động ở 100% công suất nhưng vẫn không đáp ứng được tốc độ vẽ của VGA, gây ra giật lag, không loại trừ trường hợp ngược lại.

Ngoài ra, các nguyên nhân khác cũng có thể gây ra hiện tượng nghẽn cổ chai bao gồm: bộ nhớ RAM không đủ, ổ cứng có tốc độ chậm hoặc bị lỗi, hết dung lượng,... Những yếu tố này đều cần được xem xét kỹ lưỡng khi lắp ráp hoặc nâng cấp hệ thống máy tính để đảm bảo hiệu năng tốt nhất.

Nếu hệ thống tản nhiệt không đủ mạnh, CPU hoặc GPU có thể phải giảm tốc độ để tránh quá nhiệt, dẫn đến hiệu năng giảm. Điều này có thể xảy ra nếu bạn sử dụng một tản nhiệt không phù hợp hoặc nếu hệ thống tản nhiệt không được làm sạch định kỳ.

Hơn nữa, cả phần mềm và hệ điều hành cũng có thể gây ra "nghẽn cổ chai". Nếu hệ điều hành đang sử dụng quá nhiều tài nguyên, hoặc nếu có phần mềm chạy ngầm tiêu thụ nhiều tài nguyên máy tính, hiệu năng chung có thể bị ảnh hưởng.

Tóm lại, tất cả các phần cứng trong máy tính cần phải tương thích với nhau. Nếu không, có thể xảy ra các vấn đề về hiệu năng và có thể gặp phải hiện tượng "nghẽn cổ chai".

3. Cách kiểm tra (test) nghẽn cổ chai trên PC-builds.com

PC-builds.com là một trang web cung cấp công cụ để kiểm tra và đánh giá hiệu năng hệ thống máy tính. Đây là một cách tiện lợi để kiểm tra xem hệ thống của bạn có bị nghẽn cổ chai PC hay không. Dưới đây là các bước để kiểm tra nghẽn cổ chai bằng PC-builds.com:

Bước 1: Truy cập vào trang web PC-builds.com.

Bước 2: Nhập thông tin về hệ thống của bạn như CPU, card đồ họa, RAM và ổ cứng.

Bước 3: Sau khi nhập đủ thông tin, chọn nút "Proceed to caculation" hoặc tương tự để xây dựng cấu hình hệ thống của bạn trên trang web.
Bước 4: Trang web sẽ hiển thị một bảng đánh giá hiệu năng hệ thống của bạn. 

Tại đây, bạn sẽ thấy xếp hạng nghẽn cổ chai (bottleneck) của hệ thống, nếu có. Nếu điểm bottleneck cao, điều này có thể cho thấy rằng một thành phần cụ thể trong hệ thống đang hạn chế hiệu suất tổng thể.

4. Cách kiểm tra và khắc phục máy tính bị nghẽn cổ chai bằng Task Manager

Task Manager (Quản lý tác vụ) là một tiện ích mạnh mẽ có sẵn trên hệ điều hành Windows, cho phép bạn kiểm tra và quản lý quá trình và ứng dụng đang chạy trên máy tính. Dưới đây là các bước để kiểm tra và khắc phục máy tính bị nghẽn cổ chai bằng Task Manager:

Bước 1: Mở Task Manager bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc.

Bước 2: Chuyển đến tab "Processes" hoặc "Details" để kiểm tra sự sử dụng tài nguyên của các quy trình và ứng dụng.

Bước 3: Đóng các ứng dụng hoặc quy trình gây ra vấn đề: Nếu bạn xác định được ứng dụng nào đang gây ra vấn đề nghẽn cổ chai, hãy nhấp chuột phải vào ứng dụng đó trong tab "Processes" và chọn "End Task".

Bước 4: Chuyển đến tab "Performance" để kiểm tra biểu đồ CPU và bộ nhớ tổng thể của hệ thống. Ở đây, bạn sẽ thấy biểu đồ hiển thị việc sử dụng CPU, Memory (RAM), Disk và Network. Nếu một trong những thành phần này đang chạy gần hoặc ở 100%, có thể máy tính của bạn đang gặp phải vấn đề nghẽn cổ chai.

• RAM: Nếu RAM của bạn đang bị sử dụng hết, hãy kiểm tra tab "Processes" để xem ứng dụng nào đang sử dụng nhiều RAM nhất. Bạn có thể cần đóng các ứng dụng này hoặc nâng cấp thêm RAM cho máy tính.
• Disk: Nếu ổ đĩa của bạn đang chạy ở 100%, điều này có thể do một số ứng dụng hoặc dịch vụ đang truy cập ổ đĩa. Hãy kiểm tra tab "Processes" và cột "Disk" để xem ứng dụng nào đang gây ra tình trạng này.
• Network: Nếu mạng của bạn đang bị sử dụng hết, hãy kiểm tra tab "Processes" và cột "Network" để xem ứng dụng nào đang sử dụng nhiều băng thông nhất.

Bước 5: Tối ưu hóa hệ thống bằng cách tắt các chương trình không cần thiết trong tab "Startup" của Task Manager và xem xét nâng cấp CPU, card đồ họa, RAM hoặc ổ cứng nếu cần thiết.

5. Hướng dẫn chọn phần cứng để hạn chế nghẽn cổ chai

Để giảm nghẽn cổ chai và nâng cao hiệu suất của hệ thống, việc lựa chọn phần cứng đúng là vô cùng quan trọng. Hoặc nếu bạn đang tính build PC chơi game thì dưới đây là một số hướng dẫn ngắn gọn để bạn có thể chọn phần cứng phù hợp:

5.1 CPU

Trong việc lựa chọn CPU để tối ưu hiệu suất và tránh tình trạng nghẽn cổ chai, việc đầu tiên cần xem xét là yêu cầu của trò chơi bạn muốn chơi. Đối với những trò chơi đơn giản hoặc không đòi hỏi nhiều về CPU, một bộ xử lý 4 hoặc 6 nhân có thể sẽ đủ. Nhưng đối với trò chơi yêu cầu đồ họa cao, chẳng hạn như những tựa game AAA mới nhất, một CPU 8 nhân hoặc cao hơn có thể là lựa chọn phù hợp hơn.

Thứ hai, cân nhắc về tốc độ của CPU. Tốc độ cao hơn (được đo bằng GHz) có nghĩa là CPU có thể xử lý nhanh hơn, nhưng cũng cần lưu ý rằng tốc độ này cần phù hợp với khả năng làm mát và nguồn cung cấp năng lượng của hệ thống của bạn.

Cuối cùng là việc xem xét ngân sách vì CPU hiện đại với nhiều nhân và tốc độ cao thường có giá cao hơn, nhưng cũng cung cấp hiệu suất tốt hơn. Tuy nhiên, nếu ngân sách của bạn có hạn, một CPU tầm trung với ít nhân hơn và tốc độ thấp hơn vẫn có thể đáp ứng được yêu cầu của hầu hết các trò chơi.

5.2 VGA

Khi xây dựng một máy tính chơi game, việc lựa chọn card đồ họa (VGA) là việc quan trọng để tối ưu hóa hiệu suất và tránh nghẽn cổ chai. VGA không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh mà còn đến tốc độ và mượt mà của trò chơi.

Đầu tiên, bạn nên xem xét yêu cầu của các trò chơi mà bạn định chơi. Trò chơi đơn giản không yêu cầu nhiều về đồ họa có thể chạy tốt trên các VGA tầm trung, như Nvidia GTX 1650 hoặc AMD RX 5500 XT. Ngược lại, những trò chơi đồ họa cao và yêu cầu cấu hình mạnh, như ARK: Survival Evolved hay Apex Legends™, sẽ cần một card màn hình mạnh hơn như Nvidia RTX 3060 Ti, 3070, hoặc AMD adeon RX 6700 XT.

Thứ hai, VGA của bạn nên tương thích và cân bằng với CPU và các thành phần khác của hệ thống. Một VGA mạnh quá mức có thể gây nghẽn cổ chai nếu CPU không đủ mạnh để theo kịp, và ngược lại.

Cuối cùng, xem xét giá cả và ngân sách của bạn. Một VGA mạnh mẽ có thể là lựa chọn tốt, nhưng cũng cần phù hợp với túi tiền của bạn.

5.3 RAM

Lựa chọn RAM phù hợp là một bước quan trọng để đảm bảo hiệu suất mạnh mẽ của máy tính và tránh tình trạng nghẽn cổ chai. RAM, hay bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên, đóng vai trò thiết yếu trong việc xử lý dữ liệu nhanh chóng và hiệu quả.

Mức đầu tư cho RAM phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng cá nhân và yêu cầu của các trò chơi bạn dự định chơi. Cho các trò chơi yêu cầu không cao và việc sử dụng máy tính đơn giản, 8GB RAM có thể đáp ứng tốt. Tuy nhiên, với những người chơi game nặng hơn hoặc sử dụng nhiều ứng dụng cùng một lúc, nên chọn ít nhất 16GB RAM để đảm bảo hiệu suất tốt và tránh nghẽn cổ chai.

Đồng thời, tốc độ RAM cũng quan trọng. RAM nhanh hơn có thể xử lý dữ liệu nhanh hơn, nhưng sự khác biệt thực tế thường không đáng kể so với sự gia tăng về dung lượng RAM. Bạn nên tìm cân bằng giữa dung lượng và tốc độ phù hợp với nhu cầu và ngân sách của mình.

5.4 SSD/HDD

Lựa chọn ổ cứng phù hợp là một bước quan trọng để tối ưu hóa hiệu suất của máy tính và tránh tình trạng nghẽn cổ chai. Có hai loại ổ cứng chính bạn cần xem xét: SSD (Ổ cứng thể rắn) và HDD (Ổ cứng cơ học).

SSD có tốc độ đọc và ghi dữ liệu nhanh hơn nhiều so với HDD, giúp cải thiện tốc độ khởi động máy tính, tải game và thực hiện các tác vụ nhanh chóng. Điều này rất quan trọng đối với trải nghiệm chơi game mượt mà. Tuy nhiên, SSD thường có giá cao hơn và dung lượng lưu trữ thấp hơn so với HDD.

Trong khi đó, HDD có giá thành rẻ hơn và dung lượng lưu trữ lớn hơn, nhưng tốc độ đọc và ghi dữ liệu chậm hơn so với SSD.

Đối với những người chơi game, lựa chọn tối ưu nhất thường là sử dụng cả hai loại ổ cứng: một SSD để cài đặt hệ điều hành và các game yêu thích, và một HDD với dung lượng lớn để lưu trữ các tệp tin và game ít chơi hơn. Như vậy, bạn có thể tận dụng tốc độ nhanh của SSD và dung lượng lưu trữ lớn của HDD, đồng thời hạn chế tình trạng nghẽn cổ chai.

5.5 Màn hình

Chọn màn hình máy tính phù hợp cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa hiệu suất của máy tính và hạn chế tình trạng nghẽn cổ chai. Thông số quan trọng bạn nên xem xét bao gồm tần số quét, độ phân giải và kích thước màn hình.

Một màn hình có tần số quét cao, ví dụ 144Hz, sẽ cung cấp hình ảnh mượt mà và phản hồi nhanh chóng, giúp tối đa hóa trải nghiệm chơi game nhờ hình ảnh rõ nét khi có độ phân giải cao.

Tuy nhiên, lựa chọn màn hình có độ phân giải cao (như 2K hoặc 4K) yêu cầu cấu hình máy tính cấu hình mạnh mẽ hơn để đáp ứng được. Một chiếc màn hình Full HD (1080p) thường đủ đáp ứng nhu cầu chơi game hầu hết người dùng.

Về kích thước, màn hình từ 24 đến 27 inch thường cung cấp sự cân bằng tốt giữa kích thước và khoảng cách nhìn. Màn hình lớn hơn có thể mang lại trải nghiệm chơi game tốt hơn, nhưng cũng cần cấu hình máy tính mạnh mẽ hơn để hỗ trợ.

5.6 Phần cứng khác

Trong việc xây dựng máy tính chơi game, việc chọn lựa linh kiện phụ như bộ nguồn và mainboard cũng đóng vai trò quan trọng.

Bộ nguồn không chỉ cung cấp năng lượng cho toàn bộ hệ thống, mà còn ảnh hưởng đến độ ổn định và tuổi thọ của các linh kiện khác. Hãy chọn bộ nguồn có công suất phù hợp với nhu cầu của hệ thống, và có chứng chỉ hiệu quả năng lượng từ 80 Plus để đảm bảo chất lượng và hiệu quả năng lượng.

Mặt khác, mainboard đóng vai trò là trung tâm kết nối các linh kiện với nhau. Một mainboard chất lượng giúp dễ dàng nâng cấp phần cứng, thay thế linh kiện và thậm chí có thể hỗ trợ ép xung để tăng hiệu năng máy. Hãy chọn mainboard phù hợp với socket của CPU, hỗ trợ RAM với dung lượng và tốc độ mong muốn, và có đủ khe cắm mở rộng cho VGA, SSD/HDD, và các linh kiện khác.

6. Gợi ý một số mẫu PC hạn chế tình trạng nghẽn cổ chai

Dưới đây là một số mẫu PC được thiết kế để giảm thiểu tình trạng nghẽn cổ chai và cải thiện hiệu suất làm việc đang có sẵn tại cửa hàng Khóa Vàng, bạn đọc có thể tham khảo:

Lưu ý rằng khi so sánh các sản phẩm, không chỉ cần xem xét cấu hình và giá, mà còn cần xem xét nhu cầu cá nhân và mục đích sử dụng.

Thông qua bài viết trên đây chắc hẳn bạn đã biết thêm nhiều thông tin liên quan đến nghẽn cổ chai pc, cách kiểm tra cũng như hướng dẫn chọn phần cứng để hạn chế tình trạng nghẽn cổ chai. Bạn đọc hãy luôn theo dõi Khóa Vàng và nếu như cần tìm hiểu về bất kỳ một món đồ công nghệ nào, hãy liên hệ ngay để được tư vấn nhé!

Tham khảo thêm: 

• Tìm hiểu cách so sánh CPU máy tính đơn giản, nhanh chóng
• Giải mã ý nghĩa, ký hiệu tên của các hậu tố CPU Intel
• CPU Tray là gì? Nên mua CPU Tray hay CPU Box công ty